Koniec z problemem podwójnego ubezpieczenia

• nowe przepisy odnosić się będą wyłącznie do umów zawartych od dnia 11 lutego 2012 roku, w stosunku do umów ubezpieczenia zawartych natomiast do dnia 10 lutego 2012 roku zastosowanie będzie miała Ustawa w dotychczasowym brzmieniu, tj. sprzed nowelizacji (art. 6, 7 ww. ustawy zmieniającej ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych (…)) ,
• znowelizowana Ustawa wprowadza zasadę, zgodnie z którą za chwilę złożenia przez ubezpieczonego oświadczenia o wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy obowiązkowego ubezpieczenia (OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników oraz budynków rolniczych) uważa się datę nadania oświadczenia w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, a nie tak jak wobec umów zawartych do dnia 10 lutego 2012 roku za moment złożenia wypowiedzenia uznaje się dzień, w którym doręczone ono zostało do ubezpieczyciela (art. 18 ust. 3 Ustawy),
• w przypadku wznowienia umowy z mocy ustawy ubezpieczyciel zobowiązany będzie potwierdzić ubezpieczającemu zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia jej automatycznego zawarcia (art. 28 ust. 1a Ustawy),
• ubezpieczyciel zobowiązany jest również do przesłania ubezpieczającemu nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia obowiązkowego została zawarta, informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia, w szczególności dotyczącej propozycji wysokości składki ubezpieczeniowej opartej na aktualnej taryfie składek wraz z pouczeniem o możliwości zmiany jej wysokości, jeżeli po wysłaniu informacji ujawnią się okoliczności mające wpływ na wysokość składki, również prawa wypowiedzenia dotychczasowej umowy ubezpieczenia ze wskazaniem szczegółowego trybu takiego wypowiedzenia (art. 28 ust. 1b, 1c Ustawy),
• wskazane powyżej informacje powinny zostać wysłane w postaci elektronicznej przy wykorzystaniu środka komunikacji elektronicznej, jeżeli przy zawarciu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczający wyraził zgodę na składanie mu oświadczeń w takiej postaci, lub w formie pisemnej, w sposób umożliwiający niezwłoczne poinformowanie ubezpieczającego,
• dodano przepis umożliwiający rozwiązanie w trybie pisemnego wypowiedzenia  umowy zawartej w trybie klauzuli prolongacyjnej, gdy w tym samym czasie doszło do zwarcia dwóch lub więcej umów ubezpieczenia w różnych zakładach ubezpieczeń, umowa rozwiązuje się z dniem wypowiedzenia (art. 28a Ustawy),
• nowe przepisy wyeliminowały istniejące dotychczas kontrowersje w zakresie możliwości odstąpienia przez konsumenta od umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej na odległość wskazując, że konsumentowi, który zawarł na odległość umowę z zakresu czynności ubezpieczeniowych, przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w terminie 30 dni od dnia poinformowania konsumenta o jej zawarciu, bez podania przyczyn, poprzez złożenie stosownego oświadczenia na piśmie; pomimo odstąpienia umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych traktujemy jako zawartą i obowiązującą do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, a zgodnie z Ustawą za okres udzielanej ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczający obowiązany jest zapłacić składkę ubezpieczeniową; w przypadku nadania oświadczenia o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia obowiązkowego tradycyjną drogą pocztową, za chwilę jego złożenia uważa się datę nadania oświadczenia w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego (art. 16c ust. 1 i 2 w zw. z art. 16a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.);
• w przypadku nabycia pojazdu po dniu 10 lutego 2012 roku wraz z polisą poprzedniego posiadacza, który zawarł umowę ubezpieczenia po dniu 10 lutego 2012 roku, zastosowanie będzie miała Ustawa w znowelizowanej postaci, nowy posiadacz pojazdu ma prawo  wypowiedzieć otrzymaną wraz z pojazdem umowę przez cały okres jej trwania i wówczas ulegnie ona rozwiązaniu natychmiast - z dniem jej wypowiedzenia, a nie jak było w starym brzmieniu przepisu, z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego; jeśli natomiast umowa nie zostanie wypowiedziana nie będzie jak dotychczas automatycznie odnowiona na mocy klauzuli prolongacyjnej, ale ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta (art. 31 Ustawy);
• zbywca pojazdu zobowiązany jest do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i do powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń o zbyciu tego pojazdu oraz o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu; niedopełnienie przez zbywcę pojazdu ww. obowiązku informacyjnego skutkuje powstaniem odpowiedzialności solidarnej wraz z nowym właścicielem wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki ubezpieczeniowej należnej zakładowi ubezpieczeń za okres od dnia przeniesienia własności pojazdu do dnia powiadomienia o tym zakładu ubezpieczeń pojazdu (art. 32 Ustawy);
• odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty, nowela wprowadziła zapis zgodnie, z którym w przypadku umowy której okres obowiązywania przedłużył się na kolejne 12 miesięcy na zasadach automatyzmu, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń powstaje z chwilą jej zawarcia, co oznacza, że ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność niezależnie od tego, czy została opłacona składka (art. 39 ust. 1a Ustawy);
• od dnia 11 lutego 2012 roku umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ulega rozwiązaniu w następujących przypadkach:

- z upływem okresu, na który została zawarta, - z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego, - z dniem odstąpienia od umowy w przypadku, gdy ubezpieczono pojazd niezarejestrowany i nie został on zarejestrowany w ciągu 30 dni, - w przypadku wypowiedzenia umowy w ciągu 30 dni od dnia sprzedaży przez nowego właściciela pojazdu, - z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach niepowodujących zmiany posiadacza, - z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, - z chwilą zarejestrowania pojazdu mechanicznego za granicą, - z dniem odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy zawartej na odległość, - z dniem wydania zaświadczenia o demontażu pojazdu albo zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punkt zbierania pojazdu, względnie równoważnego dokumentu wydanego w innym państwie, - z dniem wypowiedzenia umowy w związku z tzw. podwójnym ubezpieczeniem wynikłym z zasady automatyzmu,

• od dnia znowelizowania Ustawy zwrot składki przysługuje za każdy niewykorzystany dzień ochrony ubezpieczeniowej, co stanowi analogiczne rozwiązanie do zasad określonych w art. 813 k.c.; zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia musi nastąpić, bez żądania niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia wypowiedzenia umowy ubezpieczenia lub w przypadku odstąpienia od umowy od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu lub od dnia powzięcia przez zakład ubezpieczeń wiadomości o rozwiązaniu umowy przed upływem okresu, na który została zawarta z innych przyczyn, niż wypowiedzenie lub odstąpienie (art. 41 Ustawy);
• składane przez ubezpieczonego oświadczenia wobec agenta ubezpieczeniowego uznawane są za złożone zakładowi ubezpieczeń (art. 16a Ustawy o działalności ubezpieczeniowej);
• od dnia 11 lutego 2012 roku zakład ubezpieczeń posiada prawo żądania odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej, w sytuacji, jeżeli ubezpieczający nie poda zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego i które pociągać będą za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego – „fałszywa deklaracja ryzyka” (art. 8a Ustawy);
• od dnia 11 lutego 2012 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny ma obowiązek udostępniać poszkodowanemu lub uprawnionemu informacje i dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego lub wysokości świadczenia (art. 14 ust. 5 Ustawy);
• od dnia wejścia w życie przepisów znowelizowanej Ustawy za pośrednictwem swojej strony internetowej Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego każdy może uzyskać informację o zawarciu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przez posiadacza danego pojazdu oraz nazwę zakładu ubezpieczeń, z którym ta umowa została zawarta, bez ujawniania danych osobowych posiadacza pojazdu (art. 104 ust. 9 Ustawy);
• warunkiem zaspokojenia roszczeń przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w przypadku zgłoszenia roszczenia o odszkodowanie za szkodę w mieniu (np. uszkodzenie lub zniszczenie samochodu) wyrządzoną przez nieznanego sprawcę jest wystąpienie równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia: śmierci, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwającego dłużej niż 14 dni; dodatkowo naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia powinny zostać stwierdzone orzeczeniem lekarza, posiadającego specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi powyższych naruszeń czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia; w przypadku szkody w pojeździe mechanicznym świadczenie Funduszu podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro, ustalaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalenia odszkodowania; (art. 98 ust. 1 pkt 2 Ustawy);
• roszczenia poszkodowanego do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego przedawniają się z upływem terminu przewidzianego dla tych roszczeń w przepisach Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, a więc z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeśli zaś szkoda wynikła z przestępstwa, roszczenie o jej naprawienie ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie jednak wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Z kolei przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletniości (art. 109a Ustawy).

  Podstawę wprowadzenia ww. modyfikacji stanowi ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz.1210).  

Katarzyna Szostak – Zjawiony

Miejski Rzecznik Konsumentów